«Мы памятаем герояў, якія ўступілі ў барацьбу за чалавечую годнасць»

• 19.04.2025, 16:43

82 гады таму ўспыхнула паўстанне ў Варшаўскім гета.

Апоўдні ў сталіцы Польшчы прагучалі сірэны паветранай трывогі на азначанне 82-й гадавіны пачатку паўстання ў Варшаўскім гета, паведамляе RMF24.

«Мы памятаем герояў, якія ўступілі ў барацьбу за чалавечую годнасць», – напісаў мэр Варшавы Рафал Тшаскоўскі.

Урачыстая цырымонія, прысвечаная 82-й гадавіне пачатку паўстання ў Варшаўскім гета, пачалася ў суботу а 12-й гадзіне дня выццём сірэнаў трывогі.

У асноўнай частцы цырымоніі ля Помніка героям Варшаўскага гета ўзялі ўдзел прадстаўнікі габрэйскай супольнасці, ветэраны вайны, Праведнікі народаў свету, прадстаўнікі дзяржаўных і мясцовых органаў улады, дыпламаты, прадстаўнікі польскіх культурных установаў і жыхары сталіцы.

Падчас цырымоніі, сярод іншага, былі прыведзеныя словы чалавека, які памёр у лютым гэтага года, Мар'яна Турскага, вымаўленыя ім падчас святкавання 80-й гадавіны пачатку паўстання.

«Наша цывілізацыя засвоіла не менш за тузін сімвалаў супраціву і гераізму. Я маю права сказаць, што ў 1943 годзе паўстанцы з гета ператварылі навакольныя нас вуліцы – Генсю, Мілу, Ніску, Муранаўскую – у габрэйскія Фермапілы, паўторную габрэйскую Масаду, габрэйскі Вестэрплатэ», – сказаў журналіст, гісторык і былы вязень канцлагера Асвенцім.

Цырымоніі закончыліся малітвай за памерлых «Эль Мале Рахамім», якую вымавіў Мэір Хос, сын выратаваных з Атвоцка, і кадышам, прачытаным рабінам Стасам Вайцэховічам.

Таксама былі ўскладзеныя кветкі і вянкі да помніка Героям Варшаўскага гета.

Угодкі пачатку паўстання таксама адзначыў прэзідэнт Варшавы Рафал Тшаскоўскі.

«Гаворка ішла толькі пра выбар спосабу смерці. 82 гады таму ўспыхнула першае з варшаўскіх паўстанняў – паўстанне ў Варшаўскім гета. Мы памятаем пра герояў, якія ўступілі ў барацьбу за чалавечую годнасць», – напісаў ён у сацыяльных сетках, цытуючы словы Марэка Эдэльмана, апошняга камандзіра паўстання, з кнігі Ханны Крал «Паспець перад Госпадам Богам».

Мужнасць і яе розныя грані

Тэма святкавання гэтага года – мужнасць і яе шматграннасць. Жоўты нарцыс стаў сімвалам памяці і салідарнасці, адсылаючы да традыцыі Марэка Эдэльмана, аднаго з лідараў паўстання, які ўскладаў кветкі да Помніка героям гета ў кожную гадавіну.

19 красавіка 1943 г. 2 тысячы немцаў увайшлі ў гета, каб канчаткова ліквідаваць яго. Ім супрацьстаялі некалькі сотняў маладых людзей з падпольнай Габрэйскай баявой арганізацыі (ŻOB) і Габрэйскага вайсковага звязу (ŻZW).

Паўстанцы пад камандаваннем Мардэхая Анелевіча былі знясіленыя і дрэнна ўзброеныя. Многія ведалі, што ў іх няма шанцаў, але абралі лепш памерці, змагаючыся за сваю годнасць.

Астатнія жыхары гета, блізу 50 000 мірных жыхароў, цягам многіх тыдняў хаваліся ў хованках і бункерах. Іх супраціў быў такім самым важным, як і супраціў са зброяй у руках.

Цягам многіх дзён яны заставаліся няўлоўнымі – сышлі ў падполле і не падпарадкоўваліся загадам немцаў. Цягам чатырох тыдняў немцы зраўнялі гета з зямлёй, спальваючы дом за домам. Захопленыя ў палон былі забітыя ці адпраўленыя ў лагеры смерці.