Наталля Радзіна: Для перамогі над Расеяй трэба зрабіць тры крокі
- 19.05.2025, 13:39
Пуцін слабы, яго не трэба баяцца.
Канферэнцыя па бяспецы імя прэзідэнта Ленарта Мэры прайшла 16-18 траўня ў Таліне. У ёй узялі ўдзел прэзідэнт Эстоніі Алар Карыс, прэзідэнт Фінляндыі Аляксандр Стуб, Вярхоўная прадстаўніца ЕЗ у замежных справах і палітыцы бяспекі Кая Калас, міністры замежных спраў Польшчы, Эстоніі і Літвы Радослаў Сікорскі, Маргус Цахкна і Кястуціс Будрыс, палітыкі і дэпутаты парламентаў краін ЕЗ, шэраг вядучых экспертаў і журналістаў
На панэлі, якая адкрывае мерапрыемства, вядомы амерыканскі пісьменнік і гісторык Юрый Фяльшцінскі і галоўная рэдактакар сайта Charter97.org Наталля Радзіна распавялі пра пагрозы з боку Расеі і Беларусі на адрас Украіны і краін NATO. Дыскусія была арганізаваная фондам «Адкрытая Эстонія».
Наталля Радзіна расказала пра пагрозы, якія нясе для Еўропы рэжым Лукашэнкі, які стаў абсалютнай марыянеткай РФ:
- У Беларусі ўжо больш за 30 гадоў прарасейская дыктатура. Краіна з'яўляецца расейскім плацдармам для агрэсіі. Вайсковы хаўрус Беларусі і Расеі мае ярка выяўленую антыўкраінскую і антынатаўскую накіраванасць. Пра гэта сведчыць вайсковая дактрына Беларусі і Расеі, гэта пацвярджаюць вайсковыя вучэнні на беларускай тэрыторыі, «Захад» і «Шчыт», якія праходзяць з 1999 года. У 2022 годзе, у выніку такіх жа супольных беларуска-расейскіх вучэнняў адбылося ўварванне войска РФ ва Украіну. Менавіта на такіх вучэннях адпрацоўваўся і прарыў да Калінінграда, і ядзерны ўдар па Вільні і Варшаве. Для Захаду гэта было вельмі адкрыта, дэманстравалася антызаходняя накіраванасць і падрыхтоўка да вайны супраць ЕЗ. Але, на жаль, рэакцыі на іх не было. Аж да шырокамаштабнага нападу Расеі на Украіну.
Трэба адзначыць, што ў снежні 2024 года Беларусь і Расея падпісалі Дамову аб гарантыях бяспекі, якая стварае новыя пагрозы. На тэрыторыі Беларусі могуць быць размешчаныя новыя расейскія вайсковыя базы ў дадатак да тых, што мы маем сёння. Цяпер на тэрыторыі Беларусі размешчаныя сістэмы першага эшалона расейскай СПА, расейская станцыя сачэння ў Ганцавічах і вузел сувязі ВМФ РФ у Вілейцы. Таксама ў краіне знаходзіцца разгалінаваная сетка вайсковых аэрадромаў - больш за 20. У кожны момант сотні расейскіх самалётаў могуць з'явіцца на дзясятках беларускіх аэрадромаў.
Сёлета на тэрыторыі Беларусі пройдуць буйныя расейска-беларускія вучэнні «Захад-2025». Паводле інфармацыі ўкраінскіх крыніц і амерыканскага Інстытута вывучэння вайны, для правядзення гэтых вучэнняў у Беларусь да верасня могуць быць уведзеныя 10 расейскіх дывізій - амаль 100 000 вайскоўцаў.
Падчас вучэнняў не выключаны паўторны напад на Украіну з тэрыторыі краіны і нават напад на краіны NATO, у першую чаргу - краіны Балтыі.
Не варта памыляцца, што Расея не стане сёння ваяваць на некалькіх франтах. Так, сёння ёй можа не ставаць танкаў і іншай цяжкай вайсковай тэхнікі, але вайна змянілася - і тактычна, і стратэгічна. Сёння вайна - гэта дроны. І Расея вырабляе БПЛА ў велізарнай колькасці.
Наталля Радзіна папярэджвае - Літва, Латвія і Эстонія знаходзяцца пад пагрозай:
- У 20 кіламетрах ад беларускай мяжы знаходзіцца Вільня, у 30 кіламетрах Даўгаўпілс, у адным кіламетры ад расейскай мяжы знаходзіцца Нарва. Пры выкарыстанні сучасных дронаў гэтыя тэрыторыі можна даволі лёгка і хутка акупаваць.
Як прадухіліць гэтую пагрозу? Неабходныя рашучыя вайсковыя і палітычныя крокі. У вайсковым плане Еўропе сёння неабходна ўмацоўваць сваю абарону вельмі хутка, быць гатовай да неадкладнага адбіцця атакі з боку Расеі. І Еўрапейскаму Звязу, і абароннаму блоку НАТА неабходна як мага хутчэй рэфармаваць свае непаваротлівыя і бюракратычныя сістэмы, каб быць здольнымі абараняць свае межы.
Як толькі беларускія і расейскія войскі наблізяцца да межаў краін Балтыі, трэба неадкладна ўступаць у вайну з Расеяй, наносячы ўдары ў адказ па яе тэрыторыі, аж да Масквы.
Магчыма, вас шакуе гэтая думка, але калі я чую здзіўленне, «чаму трэба біць па Маскве», у мяне з'яўляецца пытанне: «А чаму можна біць па Кіеве?» Мы прывыклі да таго, што кожную ноч цягам трох гадоў бамбуюць Кіеў, але мы не можам сабе ўявіць, што магчымыя ўдары ў адказ па сталіцы Расеі, якая сёння вядзе гэтую крывавую вайну. Трэба быць гатовым да сур'ёзных крокаў.
У выпадку працягу расейскага ядзернага шантажу трэба размяшчаць ядзерныя ракеты з арсенала Францыі і Вялікай Брытаніі ў краінах, якія мяжуюць з Расеяй і Беларуссю - Польшчы, Літве, Латвіі. Варта заявіць, што ў выпадку ядзернага ўдару рушыць услед адказ. Думаю, што расейцы нічога не зробяць у адказ.
Галоўную рэдактарку сайта Charter97.org спыталі, ці можа Лукашэнка ўплываць на пастановы Пуціна пра ўдзел у вайне. Наталля Радзіна расказала, што беларускі дыктатар — абсалютная марыянетка Крамля:
- Калі мы гаворым аб нелегітымнай уладзе, яна існуе выключна на штыках і ўтрымліваецца сілавым шляхам за кошт падтрымкі РФ. Лукашэнка - нелегітымны кіраўнік з 1996 года, калі ён правёў незаконны рэферэндум, а ў краіне адбыўся дзяржаўны пераварот.
Што тычыцца ягонай палітыкі, Лукашэнка — абсалютная марыянетка Пуціна. Усе гэтыя гады ён існаваў на расейскія датацыі - танныя нафту і газ, беспрацэнтныя крэдыты, якія ён не вяртаў, а таксама была сталая сілавая дапамога з боку Расеі. У 2020 годзе ён утрымаўся ва ўладзе дзякуючы падтрымцы з боку Масквы. Таму ў 2022 годзе тэрыторыя Беларусі была выкарыстаная Расеяй, а Лукашэнка ў гэтай сітуацыі не мог нічога супрацьпаставіць.
Гаворачы аб будучыні Расеі, гісторык Юрый Фяльшцінскі выказаў меркаванне, што працяг вайны пазбаўляе РФ шанцаў на дэмакратызацыю:
- Пуцін знаходзіцца ў прынцыпова лепшай сітуацыі, чым раней. У асобе адміністрацыі Трампа ён знайшоў хаўрусніка. І сітуацыя можа пагоршыцца. Калі мы ўбачым засяроджванне расейскіх войск на тэрыторыі Беларусі, гэта будзе азначаць, што альбо ён рыхтуе новы наступ на Кіеў, альбо плануе напад на Еўропу. Гэта пэўны момант, за якім трэба пільна сачыць. Калі мы ўбачым засяроджванне расейскіх войск у Беларусі, для Еўропы гэта будзе азначаць сур'ёзную рызыку ўварвання.
Калі ж Пуцін захопіць Украіну, расейскія войскі не будуць дэмабілізаваныя і адпраўленыя на мірнае жыццё. Яны будуць накіраваныя ў Еўропу. Спачатку будзе захопленая Малдова, а далей - краіны Балтыі.
Маю сказаць некалькі слоў аб будучыні Расеі. Мы ўсе зараз недаацэньваем наступствы развязанай Пуціным вайны. Як бы яна не скончылася. Ад наступстваў гэтай вайны Расея будзе апраўляцца, як гітлераўская Нямеччына, гадоў так 80. Чым даўжэй доўжыцца гэтая вайна, тым больш Расея адразае сябе ад Еўропы. Невыпадкова Кітай стаў натуральным хаўруснікам РФ. Вяртанне ў Еўропу зойме дзесяцігоддзі, гэта не будзе год-два-тры, нават калі вайна спыніцца заўтра, у што я не вельмі веру.
Наталля Радзіна мяркуе, што Захад упусціў момант, калі Расея пачала аднаўляць імперыю:
>i- Я перакананая, што ў 91-м годзе Савецкі Саюз не распаўся. З «імперыі зла» ўдалося вырвацца толькі Літве, Латвіі і Эстоніі, якія адразу ж пайшлі ў Еўразвяз і NATO. Што да астатніх рэспублік, яны па змаўчанні засталіся ў сферы ўплыву Расеі. Не, канферэнцыі, як у Ялце ў 1945 годзе, не было, але Захад аддаў нашы краіны Расеі.
Нагадаю, што хаўрус Расеі і Беларусі, пра небяспеку якога я казала, пачаў будавацца яшчэ ў 1995 годзе за дэмакратам Барысам Ельцыным. І Захад не звяртаў на гэта ўвагі. Новы захоп тэрыторый і аднаўленне СССР пачалося менавіта з Беларусі. Вайна ва Украіне пачалася ў 2014 годзе, а ў 1995 годзе
Расея пачала аднаўляць Савецкі Саюз праз захоп Беларусі з дапамогай дыктатара Лукашэнкі.
Такая ж сітуацыя і ў іншых постсавецкіх краінах - дыктатуры ў Азербайджане, Казахстане, Узбекістане і Туркменістане існуюць дзякуючы расейскай падтрымцы. Вядома, там і Кітай грае сваю ролю, але імперыя працягвае падтрымліваць свой уплыў у гэтых краінах.
Журналістка звяртае ўвагу на тое, што Захад не меў стратэгіі ў дачыненні да Беларусі:
- Не было сур'ёзнай падтрымкі дэмакратычнай апазіцыі, якая змагалася з Лукашэнкам з 1994 года, калі ён прыйшоў да ўлады, не было сур'ёзнага ціску на рэжым, актыўна ішоў гандаль з Беларуссю. Краіны ЕЗ і Украіна актыўна закуплялі і беларускія нафтапрадукты, зробленыя з расейскай нафты, і беларускі калій. На сітуацыю з правамі чалавека проста заплюшчвалі вочы — рабіліся заявы, уводзіліся «візавыя санкцыі» супраць чыноўнікаў, але не больш за тое. Эканамічныя санкцыі супраць Лукашэнкі пачалі ўводзіць толькі ў 2021 годзе, калі ён пасадзіў самалёт Ryanair з блогерам на борце. Гэта значыць, калі пайшоў на наўпроставы тэрарыстычны акт. Пасля іх увялі, калі з тэрыторыі Беларусі на Польшчу, Літву і Латвію нападалі мігранты. Затым - пасля пачатку вайны. А да гэтага, нягледзячы на падзеі 2020 года, калі мільён беларусаў выйшаў на вуліцы, а Лукашэнка жорстка задушыў гэтыя пратэсты, эканамічных санкцый не было.
Калі б Еўразвяз рэагаваў у жніўні-верасні 2020 года, магчыма, здолелі б перамагчы гэтую дыктатуру і не было нападу на Украіну з тэрыторыі Беларусі. Упушчаная вялікая магчымасць. І ўсё праз тое, што заплюшчвалі вочы, гандлявалі з рэжымам, карысталіся тым, што Беларусь - транзітная краіна, але не звярталі ўвагу на пакуты беларускага народа.
Юры Фяльшцінскі звярнуў увагу на тое, што за спінай Пуціна стаяць спецслужбы, які фактычна кіруюць Расеяй:
- На Пуціна не трэба глядзець, як на самотнага дыктатара кшталту Лукашэнкі. За спінай «калектыўнага пуціна» стаіць самая вялікая спецслужба ў свеце, у якой вялізны бюджэт. Створаны рэжым, які бліжэй за ўсё да фашысцкага, але ў яго застаюцца адкрытыя межы і адсутнасць смяротнага пакарання. Мы маем справу з сур'ёзным апанентам, якім з'яўляецца Дзяржбяспека.
Розніца паміж СССР і сённяшняй Расеяй у тым, што раней КДБ знаходзіўся пад палітычным кантролем Кампартыі, а таксама бюджэтам, які спецслужбы атрымлівалі ад дзяржавы. У цяперашняй Расеі спецслужбы кіруюць краінай без кантролю, а бюджэт - усе рэсурсы РФ. Гэта прынцыпова іншая сістэма. Упершыню ў гісторыі, без перабольшання, дзяржавай кіруе Дзяржбяспека. Задачы спецслужбаў агрэсіўныя, амбіцыйныя і спыніць іх сёння можна толькі дзякуючы Украіне. Калі «ўкраінская дамба» будзе прарваная, Расея пачне вайну супраць Расеі.
Наталля Радзіна згаджаецца з Юрыем Фяльшцінскім, што галоўнай задачай Еўропы павінна стаць дапамога Украіне:
- Але самае галоўнае - перастаць баяцца Расею. Трэба звярнуць увагу на эканамічныя паказчыкі. ВУП ЕЗ і Вялікай Брытаніі ў намінале — 22 трыльёны еўраў, а ВУП Расеі — два трыльёны. Велізарная краіна, а такія лічбы. Плюс зараз яны марнуюць каласальныя сродкі на вайну. Гэта грошы ў нікуды, Расея губляе насельніцтва і працоўную сілу. Трэба проста паднапружыцца і ўвесці рэальна жорсткія санкцыі, спыніць куплю нафты, увесці эмбарга на нафту, нафтапрадукты, газ. Таксама дапамагчы Украіне. Таксама, пра што ўвесь час кажа Юры Фяльшцінскі, трэба дазволіць біць дальнабойнымі ракетамі па Маскве. Тады вайна скончыцца.
Калі сёння гаворыцца аб умацаванні абараназдольнасці Еўразвязу і выдзяленні на гэта 1 трыльёна еўраў, трэба абавязкова ўключаць у гэты праект медыі. Бо вайна ідзе і на інфармацыйным полі. Падтрымка медыяў, якія супрацьстаяць расейскай прапагандзе, вельмі важная. Калі казаць пра Беларусь, незалежныя медыі знаходзяцца ў вельмі складаным становішчы.
Я - галоўная рэдактарка найбуйнейшага ў краіне сайта «Хартыя’97». Мы працуем ужо 28 гадоў. У нас вялізная аўдыторыя ў Беларусі, але сітуацыя крытычная, няма падтрымкі з боку еўрапейскіх фондаў. З ЗША ўсё зразумела, Трамп усё скасаваў, але еўрапейцы не разумеюць, наколькі важная праца беларускіх незалежных СМІ, якія «распрапагандавалі» беларускае войска, якое ў выніку не ўступіла ў вайну. Тэрыторыя для вайны была прадстаўленая, ракеты ляцелі, а войска ў вайну не ўступіла, бо беларускія вайскоўцы не жадаюць ваяваць. І ў гэтым заслуга нас, беларускіх медыяў.
Аднак мы перасталі быць цікавымі для Захаду. Нядаўна я размаўляла з адным еўрапейскім дыпламатам, ён сказаў: «Напэўна, мы ўжо не будзем падтрымліваць дэмакратызацыю ў Беларусі і незалежныя медыі, нам трэба абарону ўмацоўваць». І гэта вялізная памылка. Трэба разумець, што вайна ідзе ў інфармацыйным полі. Таму трэба ўкладаць грошы і надаваць падтрымку рэальным праектам, якія ўплываюць на людзей.
Юрыя Фяльшцінскага спыталі, чаму расейцы ідуць ваяваць. Гісторык перакананы, што грамадзяне РФ робяць свядомы выбар:
- Падкрэслю, што ў Расеі няма смяротнага пакарання. Маладзён, які ідзе ў войска па набору ці на кантрактнай аснове, безумоўна, мае магчымасць не ісці забіваць. У краіне застаюцца адкрытымі межы. Людзі, якія ідуць ваяваць ва Украіну, маюць выбар, якім яны не скарысталіся. Гістарычна ў Расеі чалавечае жыццё нічога не каштавала. Расея ва ўсіх войнах заўсёды губляла больш людзей, чым усе астатнія ўдзельнікі. Людзі прывыклі да таго, што іх жыццё нічога не вартае. Таму ў Пуціна ёсць рэсурсы для перманентнай вайны. У гэтым фармаце вайну ён можа весці доўга.
Пытанне ў тым, як прымусіць яго спыніцца. Мы спадзяваліся, што Пуцін пераставіць ваяваць сам, зразумеўшы, што цана за гэтую вайну занадта вялікая. Захад прытрымліваўся вар'яцкай тактыкі: Расея не павінна перамагчы, Украіна не павінна саступіць. Гэта была супольная пастанова Еўропы і ЗША. На Захадзе баяліся, што паражэнне Расеі прывядзе да ядзернай эскалацыі, а распад РФ прывядзе да яшчэ большай дэстабілізацыі.
Наталля Радзіна заклікала еўрапейцаў не баяцца распаду Расеі:
- Вайна супраць Украіны дэстабілізуе саму РФ. Унутраныя канфлікты непазбежныя. Магчымыя новыя войны ўжо на тэрыторыі самой Расеі. У кожным выпадку нават пры дэмакратызацыі расейскай палітыкі народы РФ будуць мець права на самавызначэнне, што таксама прывядзе да яе распаду. Гэта непазбежна. Таму не трэба сябе ашукваць, што гэта ніколі не адбудзецца, а трэба думаць, што рабіць у гэтым выпадку.